Budyšin naspomni so w lěće 1002 prěnjotnje jako Budissin wot chronista Thietmara z Merseburga. Do toho bě skała hižo wot Wuchodogermanow a słowjanskich Milčanow wobsydlena, kotřiž so mjezsobu stajnje zaso wo prawo sydlenja wadźachu. 1868 so Budissin hamtsce na Bautzen přemjenowa. W lěće 2002, dwanaće lět po znowazjednoćenju Němskeje a dźěsać lět po starće wobšěrneho saněrowanja města, so 1000lětny měšćanski jubilej wulce woswjeći.

Stawizny Budyšina w přehledźe

8000 do Chr. sydlerske městna z kamjentneje doby
3. lětstotk wuchodogermanske wobsydlenje
7. lětstotk zapućowanje a wobsydlenje přez słowjanskich Milčanow
1002 prěnje pisomne naspomnjenje sydlišća jako "Budusin"
1018 Budyski měr mjez Němcami a Polakami
drje 1213 zasadźenje rady po namołwje přez krala Ottokara I. z Čěskeje k twarej kamjentneje radnicy
1240 prěnje dokumentariske naspomnjenje měšćanskeho prawa
1250 prawa swobodneje komuny
1346 załoženje Zwjazka šesćiměstow ze Zhorjelcom, Kamjencom, Lubanjom, Lubijom a Žitawu
1391 prawo na swobodnu wólbu rady
1405 wulki zběžk rjemjeslnikow
1429/1431 njewuspěšne woblěhowanje přez Husitow
1524 załoženje ewangelskeje cyrkwje w Budyšinje, tachantska cyrkej stanje so ze simultanej cyrkwju
1634 sylne zničenje města přez šwedske wójska
1635 přisłušnosć k Sakskej
1709 wulki měšćanski woheń
1813 Bitwa pola Budyšina
1815 rozpušćenje Zwjazka šesćiměstow dla dźělenja Hornjeje Łužicy
1846 wotewrjenje železniskeje čary Drježdźany–Budyšin
1868 hamtske přemjenowanje Budissina na Bautzen
1872 nastaće prěnjeje němskeje šulskeje hwězdarnje
1888–1891 natwar noweje Marijinej-Marćineje cyrkwje při dźensnišim Awgusta Bebelowym naměsće
1897–1904 natwar prěnjeho Serbskeho domu (1945 zničeny)
1902 Budyšin dóstanje wot sakskeho krala Georga "Rietschelowe swisle", kotrež so při wuchodnej sćěnje Měšćanskeho dźiwadła přičinja
1902–1906 natwar justicneho twarjenja
1904 Sakska krajna chłostarnja přepoda so swojemu postajenju (Žołta běda)
1908–1909 natwarjenje Krónprincoweho mosta, dźensa Móst měra
1912 poswjećenje Měšćanskeho muzeja
załoženje Domowiny jako třěšneho zwjazka wšěch serbskich towarstwow
1913 zagmejnowanje wsy Třělany
1917 w Budyšinje wopruja so 11 cyrkwinskich a profanych zwonow za brónjenje
1920 wotewrjenje Sprjewineje kupjele
1921 Znowawutworjenje Mišnjanskeho biskopstwa přez bamža Benedikta XV. ze sydłom w Budyšinje. Kolegiatny kapitl stanje so z katedralnym kapitlom a tachantska cyrkej swj. Pětra z katedralu Mišnjanskeho biskopstwa.
1922 zagmejnowanje wsy Židow
1925 załoženje klóštra Franciskankow wot najswjećišeho sakramenta přez biskopa Schreibera w Budyšinje (Klóšterska dróha)
1928 prěni oficielny procesion křižerjow wot Budyšina do Radworja po kóncu 18. lětstotka
1933 tysaclětny jubilej poćahujo so na rozšěrjenje marki Mišno na teritorij Milčanow, dźěl pozdźišeje Hornjeje Łužicy
1933–1989 Wot lěta 1933 buchu pod nacionalsocialistami mnozy ludźo z politiskich přičin w jastwje Budyšin I (1904 na Breitscheidowej dróze natwarjene) zajeći. Po wójnje wužiwachu sowjetscy wobsadnicy jastwo jako "specialne lěhwo". Do 1956 zemrěja wjace hač 3000 jatych na zakładźe nječłowjeskich poměrow w jastwje. Do lěta 1989 je Budyšin I jedne z najwjetšich jastwow NDR, w kotrymž su nimo kriminelnych tež stajnje zaso ludźo z politiskich přičin zajeći.
1933–1989 Tohorunja w lěta 1906 na Weigangowej dróze natwarjenej chłostarni Budyšin II sedźeše w dobje nacionalsocializma a w času sowjetskeje wobsadki mnoho politiskich jatych. Wot 1949 wužiwaše NDR mjeńše jastwo města přeco zaso za zajeće politiskich jatych. Wot 1956 do 1989 služeše dom statnej bjezstrašnosći NDR jako wosebita chłostarnja.
1938 přesćěhanje w Budyšinje žiwych Židow a zničenje jich wobchodow w běhu "kristaloweje nocy"
1944 wutworjenje wonkowneho koncentraciskeho lěhwa Groß-Rosen we wagonowni
1945 Twjerdźiznowy wutwar města jako "Festung" přećiwo aliěrowanym wójskam před kóncom wójny. Za čas wojowanjow zniči so něhdźe 10 % bydlenskich domow z nimale 34 % bydlenskeho wobstatka. 18 mostow, 35 zjawnych twarjenjow, 46 małozawodow, 23 srěnich zawodow so dospołnje zniči. W Budyšinje padny na woběmaj bokomaj něhdźe 6500 wojakow a (po njejednotnych statistikach) mori so něhdźe 350 ciwilistow.
1966–1989 7 festiwalow serbskeje kultury
1969 wottorhanje Měšćanskeho dźiwadła (z Rietschelowymi swislemi) při Žitnych wikach a Bohatych wrotow
1973–1975 nowotwarska kónčina "Dr. Salvadora Allendowa dróha" (1500 bydlenjow)
1974 dotwar rěčneje zawěry Budyšin
1975 nowotwar Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła
1977–1987 nowotwarska kónčina Strowotna studnja (5900 bydlenjow)
1991 znowazałoženje Zwjazka šesćiměstow
załoženje "Załožby za serbski lud"
1992 wustawkowe wobzamknjenje k saněrowanju stareho města

Budyšin 1992
Wobdźělnicy dalekubłanskeho seminara Bikom tzwr Budyšin zhotowichu tutón film w lěće 1992. Jich zaměr bě, Budyšin ze wšěmi jeho starosćemi a problemami, ale tež z jeho rjanosćemi a zajimawostkami prezentować. Nimo interviewa z wyšim měšćanostu Christianom Schrammom předstaji so město ze wšej swojej pychu.
1994 Delnja Kina a Sćijecy stanjetej so z měšćanskimaj dźělomaj Budyšina
1995 pomjenowanje na wulke wokrjesne město
1999 Mały Wjelkow stanje so z měšćanskim dźělom Budyšina
2002 1000-lětny swjedźeń prěnjeho dokumentariskeho naspomnjenja města
2003 započatk wróćotwara jednotliwych bydlenskich blokow we bydlenskej kónčinje Strowotna studnja
2005 wobzamknjenje wobraza přichoda "Budyšin 2020" přez měšćansku radu
2007 prěnjotne kładźenje "kopolakow" na dopomnjeće židowskich sobuwobydlerjow přez wuměłca Guntera Demniga w Budyšinje
2008 Serbski šulski a zetkawanski centrum započnje po wobšěrnym přetwarje ze swojej dźěławosću
2010 wulka woda lětstotka w Budyšinje