Měšćanski lěs
Lěs města Budyšina wobjimuje přestrjeń wot něhdźe 1.310 ha a rozdźěluje so na pjeć stejnišćow. Tute leža při Čornoboze, Lubinje-Žmórcu, Kočawskej horje a Mnišoncu. Budyski Humboldtowy haj je městu najbliša lěsna a wočerstwjenska krajina.
Statny zawod „Sachsenforst“ wobhospodarja w nadawku města Budyšina wot 1996 měšćanske lěsne přestrjenje. W rytmusu wot 10 lět so lěsniske wobličenje postaja, kiž twori zaso zakład za lětne hospodarske plany. Tule so bytostne hospodarske naprawy mjenuja (spočatk drjewopušćenja, nowozałoženje lěsniskich přestrjenjow a naprawy za škit lěsa) kaž tež dobytki a wudawki napřećo stajeja.
Mnohotnosć eksistowacych štomowych družin wotpowěduje zaměrej města Budyšina, zdźeržeć strowy a wukonity wobstatk lěsa. Struktura štomowych družin zestaja so kaž sćěhuje (lěsniske wobličenje z lěta 2009):
| šmrěk: | 62,6 % |
| buk: | 13,4 % |
| larik: | 9,8 % |
| chójna: | 4,2 % |
| dub: | 3,4 % |
| brěza: | 3,1 % |
| wostatne jehlinače: | 0,4 % |
| wostatne twjerdolisćowce: | 2,0 % |
| wostatne mjechkolisćowce: | 1,1 % |
Měšćanski lěs spjelnja kopicu lěsnych funkcijow kaž škit pódy, škit wody, powětroškit, přirodoškit, krajinoškit, škit kultury, škit biotopow a wočerstwjenje. Dźiwajo na horjeka mjenowane lěsne funkcije wobsedźi Budyski měšćanski lěs we wosebitej měrje tež hospodarsku funkciju.
Předań lěsnych produktow kaž na př. drjewo za rězakowu a papjerowu industriju, palne drjewo, hodowne štomy a lěsne sywo financuje wudawki za wudźeržowanje lěsa. W Budyskim měšćanskim lěsu móžeja sej zajimcy po předchadźacym dorěčenju ze zamołwitym rewěrowym hajnikom, knjezom Reitzom, telefon 03591/276167 abo 0173/9616072, w swójskej režiji palne drjewo wobstarać. Dowolnosć pak je k tomu trěbna. Słužbne hodźiny: štwórtk 15 do 18 hodźin.
Zasadnje je zastaranje z palnym drjewom přez cyłe lěto móžne. Wobkedźbowanja přirodo- a zwěrinoškita dla možeja časowe wobmjezowanja nastać.
Stawizny Budyskeho měšćanskeho lěsa *
Stawizny Budyskeho měšćanskeho lěsa sahaja hač do lěta 1387 wróćo. W tym času kupi město Budyšin wot klóštra Marijina hwězda swoje prěnje lěsne wobsydstwo, t. mj. Tuchorski lěs z něhdźe 231 ha, kotryž pak bu 1935 zaso předaty.
Dokelž hraještej lěs a z tym zwjazana produkcija drjewa za město Budyšin přewšo wažnu rólu, wjedźeše město wosebje w dobje wot 14. do 16. lětstotka aktiwnu nakupowansku politiku. Drjewo słužeše pódla twarskeho materiala předewšěm jako paliwo, ale tež jako surowizna za wulku ličbu rjemjesłow.
W tutym času kupowaše město Budyšin mnohe ryćerkubła a burske statoki, ke kotrymž słušachu tež lěsne přestrjenje. Tak na př. we Wuježku a Mješicach. Přez tak mjenowanu „chłostanku“ (Pönfall) zhubi město Budyšin w lěće 1547 wšitke swoje lěsne wobsydstwo we wulkosći wot něhdźe 500 ha. Hižo 1555 pak móžeše město swoje prjedawše wobsydstwo na lěsu wróćo kupić.
Dalše lěsne přetrjenje móžachu so w lětach 1571, 1584 a 1586 w kónčinach Kumwałda, Mješic a ...? přikupić. 1595 naby město Budyšin lěsnišća we wobłuku Debsečanskeje hole – dźensa Mnišonc.
Wjetše přikupy lěsa njehodźa so w 17. a 18. lětstotku dopokazać. Hakle srjedź 19. lětstotka móžeše so z přikupami w Dažinku, při Lubinje, w Kumwałdźe a na sewjernej stronje Schleifberga lěsne wobsydstwo množić. Hdyž wučini rozměr lěsneho wobsydstwa wokoło 1852 ca. 739 ha, tak bě to w lěće 1872 hižo 1.025 ha. Na spočatku 20. lětstotka wopřija wobjim měšćanskich lěsow 1.321 ha.
W času wot 1912 do 1945 wotměwachu so jenož małe přikupy lěsa z něhdźe 86 ha we wobkruhu Mješic, Rachlowa,
Wuježka a Bukec. Wulkosć měšćanskeho lěsa wučini w tym času ca. 1.186 ha.
Po politiskim přewróće dóńdźe k restituciji stareho lěsneho swójstwa a nakupowanska politika so aktiwizowaše. Dźensa wobjimuje Budyski měšćanski lěs přestrjeń wot něhdźe 1.310 ha.
(* Lěsnowobličenski zawod Měšćanski lěs Budyšin 1999-2008)